Zer da egunero esnatzean ikusten duzun lehenengo gauza? Pasatzen al zaizu hausnarketarik burutik, dutxako tantak goitik behera datozenean? Ze umore izaten duzu gosaritarako?
Presak utzi al zizun ohea deseginda udaberriko goiz hartan?

Beti itxura eroria zeukan ahizpa zaharrenak. Hamazazpi urterekin txakolin botila husteko deman datorkit burura. Eta munipa lanetan aritu zela zenbait udalditan. Hori da gorde dudan imajenik osoena, gainontzekoak ondo fokatu gabeko erretratuak besterik ez dira.

Finean horrela ikusten baitugu mundua, une jakinetako ekintzek bizi osorako marka utzita eta, inguruko pertsona izan eta ezagutu ezean, garbi eta osoen daukagun oroitzapen hori —orokorrean bere bizitzarekin zerikusirik ez duen une horretako hori— izango da gordeko duguna. Oroitzapenik gardenena irudi lausoena da aldi berean.

Eta horrela ikusten gaituzte gu, festetan atxur galanta harrapatu zuen ondoko herriko despistatu gisara agian, edo tabernan zapatu arratsaldez bakarrik agertzen zen tipoa bezala, adibidez.

Gaizki errebelatutako argazkiak gara eta kolore aproposak erakusteko bidezidorrik gabe markatuta gaude.

— Zer da bizitza? — moztu zuen hizketaldia deblauki, galdera erraza bailitzan, balizko erantzunen transzendentzia pertsonala kontuan eduki gabe bezala.

Argitu zigun duela hamapiku urte galdera bera egin ziotela ikastaro batean eta eman zuen erantzuna energia zela. Energia elektrikoa, iberduerokoa? batekin arrapostu zion hizlariak.

Hortik eta hemendik bizitakoarekin adierazi zigun behin baino gehiagotan egon zela hilzorian eta madarikazio halako batek gauzak modu aktiboagoan begiratzera eraman zuela. Bizitza denbora adarretatik heltzea da, gehitu zuen gero.

Bizitzaren zutabeei buruz hitz egiten da maiz, baina ez al da egokiagoa pusketa txikiagoak kontuan hartzea gainera erortzeko arriskua duen pilarearen itzaletan egotea baino? Pusketa txikiak beti ere manejableagoak baitira, adarretatik heltzeko errazagoak.

Jaiki berritan konturatu naiz erlojuari pila gastatu zaiola. Gosaritarakoan irratia piztu dut, goizero denboran kokatzen laguntzen digun sonanbulua.

Atxiloketen berri ematen ari zirenean esnetan sartuta neukan galleta. Ahorako pasadizoan eskua altxatzera nindoanean ordea zure izena aipatu dute. Bitan banatu da galleta eta esnetan hondoratzearekin batera bazter guztiak zipriztindu ditu. Ezin zen beste izen puta bat izan.

Hautsitako galleta bezala utzi dit notiziak, gogoaren pusketak erabat sakabanatuta: erdi batetik bestera zegoen apurra desegina dago esnetan.

Dutxaren ezpainetan nengoen etxeko atea jo duzunean goiz bihurrian. Pentsatzekoa zen moduan, zure ekintza arrunta oharkabean galdu da, goitik behera datozen tanten antzera.

Uraren azpian konturatu naiz sugeak bezala azalberritzen ari naizela. Baina nik ez daukat pozoinik barruan gordeta, horregatik esan nizun aspaldi atea behar bezainbeste aldiz jotzeko.

Dutxatik irten eta mobilla begiratu dut; lau dei galdu, zureak, atzokoak.
Biluzik harrapatu nauzu: ez nizun horren goiz espero.

Ezdakitzer konbenio zela medio, periodikuetako argazkilariak greban zeuden. Errotatibak martxan jarri zirenean tintaren hizkuntza letretara mugatu zen egun hartan.

Egunkaria pasa nizunean kopetilun begiratu zenidan, titularrak aspergarriak zitzaizkizula, harek ez zeukala grazia gehiegirik esanez bezala.

Besteei gertatuak errepikatu ordez orrialde berriak idazteko garaia zela adierazi zenidan. Kontsidera nezala estropezu hura partida bateko atsedenaldi gisa.

Orduan eskuak hartu nizkizun koloretako margoak bailiran eta bigarren zatirako ametsak margotzeko gogoaz galdegin nizun. Irribarre lotsatia atera zitzaizun; ez zen horren aspergarria izango.

Telefonoak hots egin du. Gaur agertzeko, denbora zuela. Autobide okerretan zuzendu dugu norabidea eta konturatzerako han geunden, eguerdiko eguzki epelaren azpian, mahaiaren inguruan berbetan.

Ezer baino lehen argitu digu ez joateko diruaren atzetik, han ez genuela halakorik topatuko; diruarekin ordain ezin daitezkeenak, ordea, hamaika.
Adibide garbia begi-bistan: ezin soa bailararen berdetik kendu. Eskua kopetaren parean jarri dugu sarri, eta ez bereziki ikusmena itzaltze aldera, eguzkiak itsutu baino ingurua argitzeko asmotan baizik.

Bere ibilbideaz jardun du luze ta zabal, nola egunerokotasunaren rotondan zebilen zorabiatu bezain nazkatuta —hemen inguruko gehienon gisara, bide batez—, eta nola egin zuen bizitzaren aurreko bere apustua. Ondo edo gaizki atea zeikek, horregatik dek apustua, baina arriskatu edo rotondan bueltaka segi, hori besteik eztaukak.

Konfiantza eta animoa transmititu digute bere hitzek eta despeditzean garbi esan digu, Bizitza lau egun dituk, eta hoitatik bi lainotuta.

Oso ziur nengoen bizitzan zenbait gauza pasako zirela noizbait. Hil aurretik gerta litezkeen kontu horietakoei buruz ari nintzen, alegia. Tartean gauza oso inportanteak zeudela argitu nizun, belarrira esan ezin diren istorioak ere bai, gainera.

Ziurtasunari sinismena gehituta bizitzeko grinak itzalezinak zirela errepikatu nizun. Oraindik hamaika gertakizun ikustekoak ginela, jazoko ziren pasadizoak historiara pasako zirela eta, orduan bai, orduan belarrira xuxurlatuko nizula betetako ametsen zoriona.

Plaza honen erdian nago eserita —Piazza Fiera esango luke A.k— liburu eta kafe batez lagunduta. Soa altxatu dut eta grazia egin dit han bestaldean ikusi dizudan preokupazioak, ardura isilak, hitzez haritutako fereka mutuak.

Zerbait gertatu zaizu burutik bueltaka dabilkizula pentsatu dut galdera markak enparantza zedarritzen duela sumatzean. Ez baina. Gehienez ere esertzeko plazerera makurtu naiz, esperoari goxatzeko eskubide guztiak bermatuz, denboraren zirrikituekin forma diferenteak osatuz.

Tango baterako keinua egin zidan. Ordura artean halakoetara jolastu gabea nintzela erantzun nion, keinu lotsatiz. Diferentea izango zela. Tira ba.

Nire harridura elikatze aldera, ordea, egin zuen gauza bakarra tangoari izena aldatzea izan zen.

Literatura artifizio hutsa da.

Mario Vargas Llosa

Sastada bakar harekin harrapatu ninduen. Zein erraza den amore ematea.