Bederatzigarren hilabetearen gertutasunarekin batera, eguneko azken eguzki-minutuen eskutik helduta datozen bainuek aparteko goxotasuna transmititzen dute. Azal bustia lehortu berri, jertse fin baten ukitu beroak urre dituzun pertsonen besarkaden antza dute. Azalpen nahiz hitzik gabeko momentu horretan liburua eskutan hartzea ekintza kasik automatikoa da:

—La explicación es un error bien vestido —dijo Oliveira—. Anota eso.

Julio Cortázar — Rayuela

Neska txekiarrarena etorri zait gogora.

Kuriosoa izan da, abioian gurasoengandik bereiz baitzegoen eta nire ondoan esertzea tokatu baitzaio. Motxila aurreko eserlekuaren azpian jarri du eta hankentzako lekurik gabe geratu da. Gauzak goiko armairutxoan uztea ez al zen hobe galdegin diot nire ingeles baldarrean, baina berak I don't speak English batekin erantzun dit. Kontxo esan dut neurekiko eta segidan zer hitz egiteko gai zen jakiteko irrika azaldu diot. Czech garbi batekin erabakita utzi du elkar ulertzeko hizkuntza ahozkoa ez dela izango. Keinuen balioak barre-algarak eragin ditzakeela frogatuta utzi dugu. Begirada gozoa azaldu du uneoro.

Tartean behin alaba zer moduz dagoen ikustera etorri dira gurasoak, abioian leku sakabanatuetan egon arren, harek izan lezakeen bakardadea despistatzera.

Abioiak lur hartutakoan autobusetara igotzeko ordua iritsi da. Abioi handia izaki, erditik aurrerakoak ate batetik jaitsi dira eta gainontzekoak bestetik. Atzean gindoazen guztiak igo gara autobusera, neska txekiarra abioiaren magalean geratu da ordea, begiradarekin gurasoak topatzeko deliberazioz. Autobusak hanka egin du baina eta, ez agur ta ez adio, bukaera jakin gabe geratu naiz.

Terminalen arteko joan-etorrian nabil orain eta A22 atearen parean familia bat dator korrika bizian: gurasoekin dago iada neska txekiarra. Segundo erdia behar izan dugu erreakzionatzeko, nahikoa berak irribarre ozen bat eskaintzeko eta nik eskuarekin agur egiteko.

Neskaren izenik jakin gabe geratu naiz; begiradaren gozoagatik, baina, Jaruska edo antzekoren bat behar zuen izan.

Taberna erdi-hutsik zegoen eta gu ertz zorrotz eta ilun bateko indibiduoak besterik ez ginen momentu hartan. Ez dakit zenbat denbora izango zen azken alditik horra. Egungo bi kontu aipatu zenizkidan belarrira, ohiko irrifar zabalaren konpainiaz. Hortik haratagokoak aitzakiaren etiketapean zetozen.

Mozkortuta nabari zintudan, begien ñir-ñir agerikoak salatzen zuenez eta, beste behin, gauza konkretuei buruzkoak azaleratzeko gonbitari zurikeriaz mozorrotuta erantzun zenion.

Benetan pentsatzen nuena adierazteko unea iritsi zela erabaki nuen eta lapitza lodiz tabernako azuleju eta paretetan idatzi nituen denborak erakutsi zizkidanak. The rainbow has more than two colours and you seem to be stuck switching between black and white eta tankerako esaldiek borobildu zituzten tabernako ertzak.

Egunaren argia gertu zebilen eta ni konturatu aurretik aldeginda zeunden ordea, ametsen blausteko amaieretan gertatzen den bezala. Beste behin adiorik gabeko despedida izan zen, diferentea agian, aldi hartan zure aurpegiak islatutako egiak nirekin geratzea erabaki baitzuen.

Bukatu gabeko liburuetan begia jarri: beltza da zorionaren kolorea zekarren idatzita botilako mezuak eta gu, artean haurrak besterik ez ginela, irrifar oro eguzkiaren berotasunaren pare jartzea ere, liburua alboratzeko aitzakia.

Eta gauzei makur begiratzen hasi ginen, benetako esangura ezkutuan balute bezala; konparazioaren lehen elementuak beti gidatzen zuen kontrako norantzan: 1985 eta atzera. Talken koherentziek agur esan zuten, semaforoa berdetik gorrira anbarretik pasa gabe. Pausarik gabeko minean, gaueko ez(m)inean, botilako mezuko ipuinean inoiz idatzi gabeko hutsuneak.

Momentu honi argazki bat atera behar nion baina zure hitzak aurreratu direnez ez daukat kamararen beharrik. Paperean idatzi, botilan sartu eta itsasoa handia denez, nire esperantzara doan hari mehea bertan topa dezakezula sinetsiko dut.

Fakultatera bidean rotaflex erraldoi bat aurkitu dugu eta entxufatuta zegoenez, pixka bat jolastea erabaki dugu. Basakeria galanten bat okurritu aurretik, ongi babestu ditugu geure buruak eskularru eta belarrietako tapakiekin —80. hamarkadako aurikular diskretoen pareko horiekin, adibidez—.

Gero itzelezko artelanak suntsitu ditugu batere esfortzurik gabe. Hor joan dira hegan Knuth, Aho-Sethi-Ullman, Stallings eta parekoen lanak. Tintazko txorrotak zipriztindu gaitu baina gure amorrua baretu da.

Gauzak bere lekuan utzi eta egunerokoan jarraitu dugu. Noizean behin ongi baitator bidetik pixka bat aldentzea, okasioak eskatu ahala eta gogo-haizeari entzungor eginda.

Ezina gailendu da makinen errepikapenean. Ekintza bera mila eta bat gauz lokartzera eramana izan da, ilargi-goseak hamaika izarretan banandu du. Zer dira ba pusketa horiek guztiak batera joango ez balira? Eta zure eskua hartu eta nirearekin bat egiteko aukerak balira?

Gaurko egunkariak atzetik zabaldu ditugu eta orriek makal egin dute bere bidea, ezohiko norantzan galduta, hasierara ailegatzeko batere asmorik gabe. Bart, inprentek gogorik gabe inprimatu dute familia baten samina, eguraldirik ospelena aurreikusi dute herriaren maparen gainean.

Leku jakin batera iritsita, planto egin eta bertan utzi ditugu ikusi nahi ez genituen orrialdeak; historiak ez zuen halakorik merezi tinta beltzean ez eta gorrian ere. Hortik aurrerakoa idazteko gai izango garen dudatan jarriz, aterkia hartu eta kalera irten gara. Erabakia hartu dugu: idatzi ezin diren urratsak kalean emango ditugu.

Tea eskuan, saihestu ezinean pentsamenduak zugana alde egiten zidan, errazagoa zen arren egunerokotasunari lotutako zeinahi txikikeria oroitzea, baina hain zen erraza nire zure pentsamendura urruntzea —egia absolutua hura, ez baikenuen ezer konpartitzen eta dena nire baitara murrizten baitzen—: liburu bat leitzean, disko zaharrak ordenatzean, amaitu gabeko bazkariaren ontziak garbitzean, hamar eguneko bizarra egitean. Gertatu gabeko momentuak errepasatzen nituen bata bestearen segidan, zirkoan lehenengo eguna duen trapezistak mugimenduen puzzlearekin egingo lukeen bezala, eta baldar jokatu eta kale egiteko beldur erreal bezain lausoa ikusten nuen nigan edo margotutako nire mozorro hartan, lagun batek esana baitzidan nigandik ihes egiteko modu arduragabea zela, pentsatu beharraren beharraz, dena zaindu beharraren beharraz, begiak ixtea bezala zela eta nire baitatik alde egiten nuela eta, nirekin batera, denbora ere bazihoala, eskutik helduta agian, hura baitzen finean-finean aurkaririk memelo baina eraginkorrena. Detaileetan jausten nintzen halaber, abesti baten letra luzatzeko saiakera baldarretan bezala, Oliveira Salazar cabronaçao entzun nuen behin eta ezin burutik kendu hura elipsiraino hedatzeko gogo alferra; dena den, hori baino gutxiago zen guztia, saiakera itxurarik ere ez baitzuen urrunetik, museoetan koadroak ikusteko ezarrita zegoen distantzian kokatzea nahikoa zen apika, baina nik nirean jarraitzen nuen tematuta, saiakera zela sinetsita, benetan gertatzen ari zen ustean, segundoz segundo ametsak betetzetik urrunago, segundoz segundo ametsetan lokartzetik gertuago.

Tostadak berriro erre zaizkit gaurkoan. Hori gogora ekarri dudanean ikusi zaitut, irribarrez ta isilka. Tira, gaurko ametsetan agertu ote zaren susmoa piztu zait orduan. Pentsatzen ikusi zaitut gero eta gerturatu egin zara, halabeharrez. Itxuraz mutu geratu naizen arren, barruko zalaparta xurgatzeko ahalegin betean egon naiz. Benetan. Pixka bat lasaitzea lortu dut begirada soil batekin; ez nuen tostadak bezala bukatzeko batere gogorik. Apurka-apurka, hitzen bat zein beste trukatu dugu. Tramite hutsa, beharbada. Azkenean, baina, tokitik altsa eta aldenduz joan gara. Gertutasunez eta lasai hitz egiten saiatu naiz, igande gauetako abestien antzerako doinuan. Berriro ikusi zaitut irribarrez, baina ametsetan bezala, zorionetik deblauki esnatu naiz. Motza izan da, baina zein ederra bitartean.